De naamgeving hier op Bali blijft me intrigeren, zodat ik nog eens te rade ben gegaan bij Komang en Kadek. En nu weet ik het eindelijk en ga het maar direct noteren voor ik het weer kwijt ben. Als het je niet interesseert sla je het volgende maar over.

Het eerste kind kan de volgende namen hebben die allemaal “nummer één” of “eerste” betekenen:

• voor een mannelijk of vrouwelijk kind: Wayan of Putu
• voor een mannelijk kind : Gede
• voor een vrouwelijk kind: Iluh

Het tweede kind, mannelijk of vrouwelijk kan als namen hebben: Kadek of Made Het derde kind, mannelijk of vrouwelijk, kan als namen hebben: Komang of Nyoman Het vierde kind, mannelijk of vrouwelijk, kan maar één naam hebben: Ketut

Ze hebben ook nog een tweede naam, minder belangrijk maar noodzakelijk als ze nader willen preciseren om wie het gaat. Om nog even op te sommen wie er hier in het huishouden als vaste krachten werken:

• één eerste (Putu, de tuinman, met als tweede naam Surya)
• vier tweede (drie Kadek en één Made (spreek uit Madé), waarvan de drie Kadek vrouwelijk zijn en de Made mannelijk. De drie Kadek verzorgen de huishouding en Made is de security
• twee derde (Komang), waarvan er één vrouwelijk is, de huishouding doet en eigenlijk een zevende kind is in dat gezin. De tweede Komang is mannelijk want... onze tweede tuinman die we hier bij zijn tweede naam Romi noemen om hem van de andere Komang te onderscheiden

Nog een klein detail : als het eerste kind de naam Putu draagt, kan het vijfde kind die naam niet meer krijgen en wordt Gede genoemd indien het een jongen is, en Iluh indien het een meisje is. Familienamen bestaan niet!!!

Ik weet ondertussen ook al wat meer over trouwen en familiezaken. Hindoes op Bali hebben doorgaans maar één vrouw. Of misschien moet ik zeggen: maar één vrouw tegelijk. Het zit hem zo. De traditie wil dat alle bezittingen van de familie overgaan op de eerste zoon. Deze bezittingen kunnen nooit in de handen van een vrouwelijk kind komen. Er moet dus altijd een zoon geboren worden. Daaruit volgt dat, zolang een vrouw alleen maar meisjes baart, ze door haar man kan verstoten worden zodat hij met een andere vrouw kan trouwen die hem dan hopelijk wel een zoon schenkt. Als ook deze vrouw, enfin, je hebt het begrepen...

Kadek, zevenentwintig jaar, getrouwd en een zoontje van vijf, woont zoals de traditie het wil bij de familie van haar man in. Getrouwde vrouwen laten hun familietempel achter voor de familietempel van hun man. Kadeks man werkt in Denpasar, op drie uur rijden van hier, zodat ze hem enkel met de weekends ziet. Ook zoals de traditie het wil is de helft van wat ze verdient voor haar eigen gezin. De andere helft geeft ze aan haar schoonouders.

Nog even over de ceremonies na de geboorte van een kind. Eerste ceremonie , wanneer de navelstreng afvalt. Tweede ceremonie: na 35 of 42 dagen, al naargelang de traditie van de familie. Derde en deze keer grote ceremonie: na drie maanden, als de baby voor de eerste keer de grond mag raken; daarna na zes, 12 en 18 maanden.

Tussen haakjes, de zon blijft er vandaag de ganse dag bij. No rain.

Ik heb daarnet een hilarisch halfuurtje doorgebracht met, even kijken, drie Kadeks en één Komang. Even de situatie schetsen. Een van de Kadeks is 44 jaar en weduwe. Zij werkt in villa Buddha Samora, samen met een tweede Kadek, die getrouwd is en 2 kinderen heeft. De derde Kadek is “onze” Kadek. Zij is getrouwd en heeft een jongen. Komang is ook “de onze” en is nog single. Ik ga het hele verhaal niet doen, maar geef wel het eindresultaat van ons onderonsje: ik moet in België op zoek gaan naar:

• een man voor de weduwe Kadek, en ze lijkt het te menen
• een boyfriend voor Komang. Ze blijkt dus toch geen vriend te hebben. Of ze het meent? Ik denk van niet, maar met haar weet je toch maar nooit
• twee tweede mannen voor de resterende Kadeks. Leeftijd geen belang, maar hoe ouder hoe beter. Ze moeten wel miljonair zijn...
• Ik heb beloofd mijn best te doen.

De weduwe Kadek, overigens een mooie vrouw, vroeg me of ik genoeg had aan één vrouw. Ik heb maar van ja gezegd om verdere complicaties te vermijden. We zijn tenslotte op vakantie. Gniffel. Gnuif. Even later moest ze weg, samen met een van de twee andere Kadeks. Morgenvroeg komt ze terug, zegt ze. Ik voel nattigheid. Grapje, want om de waarheid te zeggen ziet iedereen me hier als de man die ik ben geworden: opa Putu Francis, die getrouwd is met oma Komang Julia, die samen drie anak hebben en drie cucu: Wayan Amy, Kadek Kiara en Wayan Maïté. Die “cucu” spreek je trouwens uit als “tsjoetsjoe”, maar dan zonder trein.  

dorpsfeest in kaliasem (lovina)

Rond acht uur zijn Lieke en ik dan achterop de bromfietsen van Kadek en Komang gekropen om naar de ceremonie in Kaliasem te gaan. Ik had een rugzak om met daarin onze sarongs, mijn hoofdband, videocamera, fototoestel en twee regenpakken om er zeker van te zijn dat het niet zou regenen. In Lovina aangekomen reden we eerst naar het huis van Kadeks moeder, waar haar broer op de computer zat te tokkelen naast de matras waarop haar zoontje te slapen lag. Haar man werkt in Denpasar en is dus over de week niet thuis. Haar oudere zus was er ook, om op het zoontje te passen. Over het huisje kan ik niet veel uitweiden. 't Was in ieder geval geen villa Buddha. Het voorste deel van het huis is een soortement winkeltje als 's morgens het rolluik omhooggaat. Duidelijk geen overschot, maar we kregen er onmiddellijk een Sprite en een Coke, plus een soortement pap op basis van rijst te proeven. We trokken onze sarongs aan en bleven nog wat keuvelen tot het tijd was om naar de ceremonie te gaan kijken.

Volk, jongens! Allemaal mensen. Het hele dorp op een hoopje in de omgeving van de dorpstempel. Laverend tussen de massa passeerden we groepjes gokkers, om geld, om sigaretten, en bijna aan het tempelcomplex een tafeltje met allerlei snuisterijen op. Bleek de verkoopster Kadeks moeder te zijn. We bleven er enkele minuten zitten tussen de rest van de sarongs en stapten toen het tempelterrein op, waarop Kadek ons aan een indrukwekkend uitziende hindoe voorstelde die blijkbaar mee de ceremonie in goede banen leidde. Even later onthulde ze dat deze hindoe haar vader was, die met de tweede vrouw, de moslima. Kejje nagaan. Gezin kapot maar vader en moeder op slechts enkele meters van elkaar, hij om zijn ding te doen, zij om het hare.

We baanden ons rustig een weg tot op het tempelplein. Rond de tempel lagen de offergaven opgetast. Net zoals de andere toeschouwers gingen we op onze hurken aan een zijkant zitten. Door een luidspreker schalde een mannenstem. Voor de tempel zaten een zestal jonge meisjes in feestelijke klederdracht. De stem werd vervangen door muziek en de meisjes dansten hun dans. Ik ben nu misschien oneerbiedig, maar het deed me op dat moment denken aan de schoolfeesten van onze kleinkinderen, de ouders die aandachtig en trots toekeken hoe hun kroost het ervan afbracht, op de eerste rij, en daar rond de rest van de aanwezigen die al of niet geďnteresseerd waren.

Er werd me gezegd dat ik gerust recht mocht staan om een fotootje te nemen, wat ik met een zekere schroom deed. Verkleed of niet, je blijft toch maar de toerist die de ceremonie komt verstoren met de flits van zijn camera. Lieke en ik waren trouwens de enige niet-Balinezen tussen de honderden toeschouwers.

Nadat de kleinsten hun dans gedaan hadden kwam er een aantal mannen met een stoffen witte parasol die onder de begeleiding van harde muziek en met de jonge danseresjes in hun kielzog, een aantal keren in snelle vaart rond de tempel liepen. Daarna gingen de danseresjes zitten en kwam er een tweede groep meisjes die iets ouder waren. De associatie met een schoolfeest-van-bij-ons werd nog versterkt. De tweede groep begon te dansen en even later verdween mijn schroom om te fotograferen toen een meisje van de eerste dansgroep plots een mobiel telefoontje van onder haar feestkledij opdiepte en begon te fotograferen. En zij was niet de enige. Links en rechts kwamen er nog mobieltjes-met-camera tevoorschijn. Zoals ik al zei: net als bij ons zijn de telecom-maatschappijen erin geslaagd het dagelijkse leven van een hele bevolking drastisch te veranderen.

Na het tweede dansnummer kwamen Kadek en Komang ons zeggen dat het stilaan tijd werd om weg te gaan. Het was iets voor tien, en de ceremonie zou nog tot middernacht duren. Maar de meisjes moesten ons nog wegbrengen. En morgenvroeg was het weer werken geblazen. Dus namen we afscheid van de dorpsgemeenschap en bromden terug naar de villa, weer een ervaring rijker. En met een massa nieuwe vragen in het achterhoofd die misschien – of misschien niet, dat weet je hier nooit – een antwoord zullen krijgen.